Jak wynika z badań Humanity Poland aż 40% Polaków wpada w tzw. lukę czynszową. Oznacza to, że – z jednej strony – nie posiadają zdolności kredytowych, aby zakupić własne mieszkanie; z drugiej – ich dochody są zbyt wysokie, aby ubiegać się o lokal socjalny czy komunalny (mieszkalny) od miasta. Sytuacja w Poznaniu nie została nigdy dokładnie zbadana, ale z interwencji przyjmowanych przez Wielkopolskie Stowarzyszenie Lokatorów wynika, iż wiele osób ma problemy z opłaceniem komercjalnych czynszów, a jednocześnie nie mogą się ubiegać – z powodu wysokości uzyskiwanych dochodów – o mieszkanie socjalne czy komunalne.

Musimy zwrócić uwagę na fakt, że np. wartość odtworzeniowa metra kwadratowego (która wpływa m.in. na wysokość czynszów) w Poznaniu jest wyższa od średniej krajowej o ok. 25%, natomiast zarobki są wyższe jedynie o ok. 12%. Dodatkowo na poznańskim rynku dużą rolę odgrywa najem dla osób spoza stolicy Wielkopolski (np. studenci, pracownicy sezonowi) oraz na potrzeby inne niż mieszkalne (np. cele biurowe, hostele), co powoduje zwyżkę czynszów mieszkalnych. Niektóre badania wskazują także, że w Poznaniu w ostatnich latach (IV kwartał 2014 – IV kwartał 2018) mieliśmy realny (powyżej inflacji) wzrost czynszów o kilka procent1. Jednocześnie – na co wielokrotnie zwracał uwagę WSL – utrwaliła się duża rozpiętość w wysokościach czynszów liczonych mięsiecznie:
- mieszkanie socjalne – 2,45 zł za m2;
- stawka opłat czynszowych we wspólnocie mieszkaniowej ok. 4 zł za m2 (wraz z funduszem remontowym i zyskiem dla firmy zarządzającej);
- mieszkanie komunalne – 7-11 zł za m2;
- wartość odtworzeniowa – 13,04 zł za m2 (wrzesień 2020);
- wartość rynkowa – 30-35 zł za m2.

Wysokie czynsze komercyjne (jak też ceny mieszkań na rynku pierwotnym) są naszym zdaniem pochodną faktu braku podaży mieszkań budowanych i wynajmowanych w systemie uspołecznionym (np. kurczące się zasoby mieszkań komunalnych) i monopolizacji rynku przez firmy deweloperskie i własność prywatną.

Zgodnie z obowiązującą uchwałą Rady Miasta Poznania progi dochodowe, dla osób starających się o mieszkanie socjalne czy komunalne, wyznacza się w relacji do minimalnej emerytury podawanej dla całego kraju. Uważamy, że z uwagi na wysokość czynszów w Poznaniu, próg dochodowy dla gospodarstwa jednoosobowego powinien wynosić w Poznaniu dla lokali socjalnych 210% minimalnej emerytury (a nie jak obecnie 175%). Analogicznie należy także podnieść progi dla gospodarstw wieloosobowych i lokali komunalnych (mieszkalnych). Pozwoli to nie tylko zniwelować lukę czynszową, ale także przyczyni się w dłuższej perspektywie czasowej do obniżki marży najmu mieszkań na rynku. Dzisiejsze marże wynoszące powyżej nawet 700% (w relacji do kosztów ponoszonych w ramach wspólnot mieszkaniowych, które należy traktować jako poziom kosztów realnych), uważamy wręcz za patologiczne.